Als je het woord pijn hoort, denk je dan aan fysieke pijn of aan emotionele pijn? Of aan beide? Het geeft best verwarring en het is lastig om ze uit elkaar te houden als je een holistische kijk hebt op de bodymind. Die verwarring blijkt het zenuwstelsel ook te hebben! Fysieke pijn stimuleert emotionele reacties en emotionele reacties stimuleren fysieke pijn. Eigenlijk blijkt er helemaal niet zo’n groot verschil te zijn! Om dat te kunnen begrijpen is het handig te weten hoe een gezonde pijnreactie werkt.
Pijn is een mechanisme dat ervoor zorgt dat je op tijd wordt gewaarschuwd en maatregelen neemt om jezelf in veiligheid te brengen. Zonder pijn zou het leven heel gevaarlijk zijn. Houdt je bijvoorbeeld je hand te dicht bij het vuur, dan zorgt het pijnmechnisme ervoor dat je op het goede moment je hand weer terugtrekt en de schade voorkómt. Ben je te laat met terugtrekken dan voel je de pijn nog een hele tijd na. Dit maakt dat je het voorval nog een tijd lang overdenkt, erover praat, analyseert en een plekje moet geven. De impact van het voorval zorgt ervoor dat je dit gevaar in de toekomst gaat voorkómen. Je leert van deze ervaring.
Om te begrijpen wat er gebeurt bij acute pijn is het handig een aantal stadia te onderscheiden. De reacties gebeuren in werkelijkheid in een flits en buiten ons bewustzijn om. Dat is maar goed ook want het is zaak om snel te handelen. Het pijnmechanisme wordt in gang gezet door de detectie van een dreiging die wordt opgemerkt door het sensorische zenuwstelsel. Dat kan dus een vlam zijn waar je aan brandt of een ontsteking van een spier. Is het veilig, dan zijn de dreigings-detectors rustig. Is er iets aan de hand, bijvoorbeeld bij een verwonding, dan sturen ze een dreigings-signaal via het ruggemerg naar de hersenen.
Herkennen de hersenen het als iets belangrijks dan sturen ze bericht naar andere hersengebieden. Zo zorgt een bepaald hersengebied ervoor dat het signaal wordt omgezet in pijnsensaties, zodat je precies weet wat er in je lichaam gebeurt. Het hormoonstelsel wordt aangezet tot de afgifte van o.a. het hormoon adrenaline wat een stressreactie op gang brengt. Het emotionele centrum wordt aangezet tot een reactie, dat kan varieren van angst tot woede. Tevens wordt er een gebied in de hersenen gestimuleerd waar het probleemoplossend denken zetelt. Al deze reacties spelen een belangrijke rol in het mechanisme wat tot doel heeft je te beschermen.
De gedachten en emoties die ontstaan over de pijnsensatie vormen het onderdeel ‘lijden’ van de hele pijnervaring. Het geeft onrust en maakt je duidelijk dat er iets niet klopt. Het is een strategie van de hersenen om ervoor te zorgen dat je wordt aangezet om alles te doen wat in je vermogen ligt om jezelf in veiligheid te brengen.
Verwonding → dreigings-signaal → pijnreactie: sensatie, stress → leren naar de hersenen gedachten, emoties, acties
Stress is een onderdeel van het pijnmechanisme en heeft de functie je aan te zetten tot actie. Door de pijnreactie voel je je verzwakt en zonder de stressreactie zou je mogelijk geen actie ondernemen. Het stress-mechnisme zet een heleboel fysiologische reacties in gang om te zorgen voor energie en acties die gericht zijn op zelfbescherming. Stress coörineert het zenuwstelsel, hormoonstelsel en immuunstelsel. Het zenuwstelsel verhoogt de sympatische opwinding, waardoor de hartslag en bloeddruk stijgt, zintuigen op scherp komen te staan, spieren aanspannen en suikers in de bloedbaan komen voor extra energie. Het hormoonstelsel zorgt voor afgifte van stoffen die helpen wonden te helen en het immunsysteem aanzetten tot maken van afweercellen om een infectie tegen te gaan. Deze veranderingen maken je gespannen en kwetsbaar, maar bereiden zowel het lichaam als de geest voor op de noodsituatie. Net zoals pijn heeft de stressreactie een functie in je zelfbescherming.
Het zenuwstelsel heeft zijn eigen leerproces wat zich doorgaans onbewust afspeelt. Elke pijnervaring beïnvloed het zenuwstelsel. Het verandert de manier waarop het zenuwstelsel pijn verwerkt. Elk onderdeel van het pijnmechnisme leert van de pijnervaring en zorgt ervoor dat in de toekomst een dreiging eerder wordt ontdekt. Er ontstaat een beschermende pijnreactie. Het hele scala aan beschermende hersenreacties vormt je persoonlijke ervaring met pijn. Pijn is veel meer dan een fysiek gevoel. Het beïnvloedt je denken, gevoel en handelen. De beschermende pijnreactie is heel handig voor acute noodsituaties en bij het omgaan met acute pijn.
Dit zelfde systeem kan er echter voor zorgen dat chronische pijn heel ingewikkeld en hardnekkig is. Dat gebeurt mijns inziens als de oorspronkelijke pijnervaring niet goed verwerkt is. Elke pijnervaring laat zijn sporen na, als het niet een plek heeft gekregen en geher-evalueerd is.
Het verschil tussen een acute pijn en een chronische pijn is van essentieel belang. Bij acute pijn is er sprake van een echte dreiging die leidt tot een beschermingsreactie. Het is een betrouwbare indicator voor de dreiging in het lichaam. De ernst van de dreiging komt overeen met de ernst van de pijn. Als de dreiging weg is en het lichaam genezen, dan is de pijn ook verdwenen.
Veel mensen denken dat het ook zo werkt bij chronische pijn, maar dat is niet het geval. De aanname is dan dat er een chronische dreiging is in het lichaam die de hersenen blijven prikkelen. En als de pijn erger wordt, dat het betekent dat de dreiging is toegenomen. Dat is echter bij chronische pijn zelden het geval. Er zijn drie verschillen te noemen bij chronische pijn:
- Het lichaam kan gevoeliger worden voor dreiging. Er worden dreigings-signalen naar de hersenen gestuurd, terwijl er weinig of geen dreiging is.
- De hersenen kunnen een situatie eerder als bedreigend ervaren zodat er een overdreven pijnreactie komt.
- De grenzen tussen de vele aspecten van de pijnervaring kunnen vervagen. Een aspect kan tot een volledige pijnreactie leiden. Bijvoorbeeld stress die fysieke pijn veroorzaakt.
Dit is het geval als het zenuwstelsel zich aangepast heeft aan eerdere ervaringen en deze wil voorkomen. Het wordt in de wetenschap ‘neuroplasticiteit’ genoemd. Het zenuwstelsel wordt steeds beter in pijn lijden. En daardoor krijg je dus steeds meer pijn!
Neuroplasticiteit werkt ook andersom. . Ontvangt je zenuwstelsel prettige ervaringen, dan worden deze bekrachtigd. Het zenuwstelsel kan dus ook beter worden in het ontwikkelen van genezingsreacties. Het is van belang dat het zenuwstelsel een nieuwe manier aanleert. Door een boodschap te krijgen waaruit blijkt dat er geen werkelijke dreiging is. Ontspanning, acceptatie en dankbaarheid geven nieuwe informatie aan het zenuwstelsel waardoor de oorspronkelijke automatische reacties van pijn en stress kunnen verdwijnen. Beweging, liefdevolle aanraking en empatische aandacht helpen hierbij. De pijn en stress lossen op doordat het alsnog een plek krijgt. Dit is altijd mogelijk mits je bereid bent je voor iets nieuws open te stellen. Je zenuwstelsel is nooit te oud om te leren.
.
En nu hoor ik graag jouw ervaring met chronische pijn en stress en wat jij denkt dat je nodig hebt. Wil je erover schrijven in het commentaarveld hieronder? Dan krijg je van mij een mooi kado. Ik ben bezig een eboek te schrijven over pijn, dat je kado krijgt als het af is.
er bestaan vele soorten pijn maar de mijne staat er weer niet bij. Ik bedoel pijn door hersenletsel als CVA-beroerte waar de oorzaak dus een letsel is “IN” de pijncentra van de hersenen aan de linker zijde van mijn lichaam. Het zou fijn zijn als hier meer begrip en aandacht voor komt. Ik krijg om mijn pijn dragelijk te maken half jaarlijks een Ketam-S infuus van een week. Hierdoor kan ik het leven weer aan. Maar voor deze behandeling waar ik door een vriendin over getipt werd zag ik het leven met zoveel pijn echt niet meer zitten. Nu kan ik er dankzij deze noodoplossing weer tegen hoewel ik na 2 maanden alweer verlang naar de volgende kuur. Het is wel funest voor je vaten want de infuus irriteert al na 2 dagen en moet dus opnieuw op een andere plaats. Bij mij ligt dat helemaal ingewikkeld daar ik een halfzijdig verlamming rechts heb en dus mijn linker hand mijn “werk hand” is het infuus in mij linker voet moet. In de verlamde zijde is geen optie omdat ik daar de pijn van een eventuele ontsteking mogelijk niet tijdig ervaar. Maar goed,….dankzij dit laatste redmiddel zie ik het leven weer zitten en ga ik er weer voor. Morfine en opiaten werken bij mij helaas niet en de Anti epileptica (Gabapentine) haalt alleen het topje van de pijn. Verder heb ik werkelijk alles uitgeprobeerd aan medicijnen. Tot zover mijn verhaal en ik ben benieuwd of je er wat mee kunt. Over dit soort pijn wordt nooit gerept helaas dus hoop ik dat je dit in je arsenaal kunt opnemen. Je zou er veel mensen blij mee maken m.i. want ik voel mij erg alleen staat met mijn aandoening.
Vriendelijke groet, Janny van Brouwershaven
Dank je wel voor je bijdrage, Janny. Heel dapper vind ik het van je om op deze manier verantwoordelijkheid te nemen voor jouw lijden om er iets aan te doen en jezelf te laten horen. Ik wil heel graag jouw ervaringen horen en zal je een persoonlijke uitnodiging ervoor sturen.
hé met mij weer uit het verre zuiden. Je had het over pijn en als jonge vrouw van 48 vind ik pijn zeer belemmerend.
Ik kan mijn taken niet vervullen zoals ik graag zou willen maar kan ook niet zo vrij bewegen als ik zou willen.
Mijn fysiotherapeut heeft me eigenlijk verboden om te bukken , hmm wat soms wel lukt maar niet altijd en heeft oefeningen gegeven. Moet zeggen de oefeningen werken wel. mijn buikspieren kunnen sommige dingen opvangen alleen een mens is lui van aard …..dus ja twee dagen geen oefeningen dan ineens weer een pijnscheut…. als herinnering natuurlijk en als een pijnlijke waarschuwing dat ik geen 18 meer ben.
Soms is de pijn aanwezig maar draagbaar en dan voelt het ook gewoon als een waarschuwing maar soms ook is de pijn snijdend en stekend en dan merk ik dat mijn lichaam zich verkrampt waardoor de beweging nog moeilijker gaat.
de neiging to minder bewegen is aanwezig waardoor probleem zich verergert. Dus dan weer een schop onder de kont van mezelf maar vermoeiend is het wel.
Dank voor je reactie, Marion. Je lichaam geeft dus eigenlijk wel aan wat het nodig hebt nl. beweging maar van de andere kant is dat vermoeiend voor je of lastig om vol te houden? Wat maakt het voor je lastig?
Pijn:verschillende soorten pijn en verschillende oorzaken. Iets breken
Geeft andere pijn, dan pijn die iets heelt, bv de tandarts of spierpijn . Je kunt zeggen negatieve- en tegengesteld positieve pijn die iets verbetert . Die verbeterende pijn geeft een ander gevoel, beter te verdragen.
Bij beide pijnen kun je proberen te ontspannen en psychisch je er niet in vast te bijten. Proberen het maar over je heen te laten komen.en misschien ook af laten vloeien, zoals door de meridianen .
Soms kun je er iets aan doen door een andere houding aan te nemen
Hoi Olga, zeg je hiermee dat de pijn gemakkelijker te verdragen is als je de zin ervan inziet? Of dat je weet dat de pijn tijdelijk is en dat je ervan heelt? Bedoel je met negatieve pijn een pijn waarvan je de zin ervan niet inziet bv als je een botbreekt? Zou machteloosheid hierbij een rol kunnen spelen?